Niższe? Wyższe? Równe?

Niższe? Wyższe? Równe? Cywilizacja europejska wobec innych* Problem, którym będziemy się tu zajmować, postawiony został na długo przed przyswojeniem sobie przez języki europejskie w wieku XVIII słowa „cywilizacja”. I na długo przed wejściem do potocznego obiegu pod koniec XVII w. słowa „Europa” już nie tylko jako nazwy jednego z kontynentów, czym było ono od starożytności, lecz również jako nazwy czegoś więcej, a mianowicie ogółu państw sąsiadujących na tym kontynencie ze sobą i połączonych — choć często toczą ze sobą wojny — dawnymi, licznymi i mocnymi więzami: wymianą ludzi, towarów i dóbr kultury; chrześcijaństwem, którego treść stanowi przedmiot gwałtownych sporów, ale które należy do wspólnej tradycji; uznaniem tego samego prawa narodów; podobieństwem ustrojów politycznych; nawiązywaniem do antyku — wpierw bardziej do Rzymu, później do Grecji, zwłaszcza w piśmiennictwie i w sztukach pięknych, ale również w życiu publicznym; bliskością, jeśli nie wręcz tożsamością systemów oświaty, odwołujących się do tych samych klasyków i wpajających te same zasady dobrych manier, te same nawyki umysłowe, te same języki uczone, te same gusta i te same mody. Zacznę od uściślenia terminów i ustalenia, w jakich okolicznościach postawiony został wyjściowo problem stosunku między jedną cywilizacją a innymi. Następnie omówię jego historyczne perypetie, by pokazać pod koniec jego kształt obecny. I Każde społeczeństwo ludzkie wytwarza swą kulturę: język, wierzenia zbiorowe, aparaty pojęciowe, sposoby przeżywania i wyrażania uczuć. Co czyniąc, ukierunkowuje postawy i postrzeżenia swych członków: wyposaża każdego w wewnętrzność podobną, acz w ograniczonym zakresie, do tej, jaka właściwa jest innym i zakotwicza w niej więzy, jakie ich łączą. Nadaje przy tym wewnętrzności jej stronę widzialną: rytuały i praktyki, wszelkiego rodzaju przedmioty, znaki odciśnięte na otoczeniu, na przedmiotach i na ciałach jednostek. Ale choć każde społeczeństwo ludzkie wytwarza swą kulturę, tylko wykorzystanie doNiniejszy tekst jest zapisem odczytu wygłoszonego przez autora 24 kwietnia 2005 w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. PRZEGLĄD HISTORYCZNY, TOM XCVI, 2005, ZESZ. 3, ISSN 0033-2186 Proletariat w wiktoriańskiej Anglii jak żyli zwykli Anglicy

ale tym klientom w dupsko pchano złoto dlatego dziś w kawiarnii naszej tych klientów nie obsługujemy